Κάθε χρόνο και όσο θυμάμαι τα παιδικά και τα εφηβικά μου χρόνια, το Σάββατο του Λαζάρου ήταν μέρα γιορτής στο σπίτι. Το πρωί ντυνόμουν και με τα ξαδέρφια μου ή τους φίλους μου, πηγαίναμε από σπίτι σε σπίτι για να πούμε τα κάλαντα του Λαζάρου. Όχι το μικρό στιχάκι, εκείνο που λέει: «Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάγια…», αλλά το άλλο, το «μεγάλο», εκείνο που άκουγαν μέχρι το τέλος όσοι μας άνοιγαν την πόρτα και μας έλεγαν «μπράβο».
Σάββατο του Λαζάρου: Μιλήστε στα παιδιά για τα έθιμα
Εις την πόλη Βηθανία, Μάρθα κλαίει και Μαρία,
Λάζαρο τον αδερφό τους, τον γλυκύ και καρδιακό τους.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν, και τον εμοιρολογούσαν.
Την ημέρα την τετάρτη, κίνησε ο Χριστός για να ’ρθει,
τότε εβγήκε και η Μαρία, έξω από την Βηθανία.
Και εμπρός Του γονατίζει, και τούς πόδας Του φιλήνει,
αν εδώ ήσουν Χριστέ μου, δεν θα πέθενε ο αδελφός μου.
Μα και τώρα εγώ πιστεύω, και καλότατα ηξεύρω, ότι δύνασ’ αν θελήσεις, και νεκρούς να αναστήσεις!
Χαίρε πίστευε Μαρία, άγωμεν εις τα μνημεία,
τότε ο Χριστός δακρύζει, και τον Άδη φοβερίζει.
Άδη Τάρταρε και Χάρο, Λάζαρο θε να σου πάρω,
δεύρο έξω Λάζαρε μου, φίλε και αγαπητέ μου.
Παρευθύς από τον Άδη, ως εξαίσιο σημάδι,
Λάζαρος απελυτρώθη, ανεστήθη κι εσηκώθη.
Και ευθύς απολυτρώθη, ανεστήθη και εσηκώθη,Λάζαρος σαβανωμένος, και με το κερί ζωσμένος.
Τότε η Μάρθα κι η Μαρία, τότε όλη η Βηθανία, Δόξα τω Θεώ φωνάζουν, και τον Λάζαρο ξετάζουν.
Πες Λάζαρε τι είδες, κι στον Άδη που επήγες,
είδα φόβους είδα τρόμους, είδα βάσανα και πόνους.
Δώστε μου λίγο νεράκι, να ξεπλύνω το φαρμάκι,της καρδιάς μου των χειλέων, και μη με ρωτάτε πλέον.
Τούτα τα κάλαντα είχα μάθει και εγώ στην κόρη μου όταν ήταν μικρή. Μάλιστα η γιαγιά μου ήταν περήφανη που το δισεγγονάκι της, αν και 3 ετών τότε, ήξερε να πει τα κάλαντα του Λαζάρου.
Ό,τι έθιμο έμαθα εγώ μικρή το συντηρώ και το έχω περάσει και στην δική μου οικογένεια. Μπορεί η κόρη μου να μη βγαίνει να πει τα κάλαντα του Λαζάρου στη γειτονιά -γιατί κανένας δεν βγαίνει για κάλαντα στις μέρες μας- αλλά ετοιμάζει λαζαράκια μαζί μου. Τι και αν είναι 14ων ετών. Ακόμη και τώρα, ετοιμάζουμε λαζαράκια στο σπίτι μας και κάπως έτσι πιστεύω ότι μεγαλώνοντας αυτό το έθιμο θα το περάσει και στα δικά της παιδιά.
Τι είναι τα λαζαράκια;
Τα λαζαράκια είναι μικρά, αφράτα, ημίγλυκα ψωμάκια που φτιάχνουμε το Σάββατο του Λαζάρου για να έχουμε να φάμε κάτι γλυκό και νηστίσιμο τη Μεγάλη Εβδομάδα. Έχουν το σχήμα σπαργανωμένου ανθρώπου, όπως παριστάνεται ο Λάζαρος στις εικόνες, και συμβολίζουν την ανάστασή του.
Η ιστορία πίσω από το έθιμο
Όπως αναφέρει και η wikipedia, γυναίκες στους Λειψούς ταυτίζονταν συμβολικά με την Παναγία και μέρος του συμβολισμού της Μεγάλης Εβδομάδας ήταν αυτός του θανάτου που βιώνεται μέσω της μητρότητας. Αν και στη σύγχρονη εποχή τα λαζαράκια αγοράζονται ως επί το πλείστον έτοιμα από το τοπικό αρτοποιείο, παλαιότερα οι γυναίκες ζύμωναν τη ζύμη για τα λαζαράκια, σε σχήμα ανθρώπου, ως σύμβολο της ζωής που νικάει τον θάνατο. Ένα από τα λαζαράκια το κρατούσαν στο σπίτι όλο το χρόνο και είτε το έτρωγαν τον επόμενο χρόνο είτε το πετούσαν στη θάλασσα για να το φάνε τα ψάρια.
Λαζαράκια: η συνταγή για να τα φτιάξετε, τα πάντα για το έθιμο και τα κάλαντα του Λαζάρου
Λαζαράκια συνταγή για να τα φτιάξετε και εσείς
Υλικά:
- 500 γραμμάρια αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- 1/4 φλιτζανιού χυμό από πορτοκάλι
- 1/4 φλιτζανιού ζάχαρη
- Νερό χλιαρό όσο πάρει
- 1/2 κύβο νωπής μαγιάς
- ½ κ.τ.γ. κανέλα σε σκόνη
- 1/2 κ.τ.γ. γαρύφαλλο σε σκόνη
- γαρύφαλλα (καρφάκια)
Πώς θα τα φτιάξετε:
- Σε ένα μπολ βάλτε τη μαγιά με λίγο χλιαρό νερό και ελάχιστη ζάχαρη. Ανακατέψτε μέχρι να διαλυθεί η μαγιά και σκεπάστε με με μια μεμβράνη μέχρι να ενεργοποιηθεί.
- Σε ένα άλλο μπολ βάλτε το αλεύρι, τη ζάχαρη, τα μπαχαρικά και ανακατέψτε με ένα κουτάλι.
- Έπειτα ρίξτε σιγά σιγά το χυμό πορτοκαλιού και ζυμώστε.
- Αφού βάλετε το χυμό πορτοκαλιού ρίξτε σιγά-σιγά την μαγιά που είχατε στο πρώτο μπολ.
- Ζυμώστε και συμπληρώστε με χλιαρό νερό μέχρι η ζύμη να είναι έτοιμη, να ξεκολλά από τα τοιχώματα της λεκάνης και να μην κολλά στα χέρια.
- Αφού είναι έτοιμη η ζύμη σας αφήστε τη να ξεκουραστεί και να διπλασιαστεί σε όγκο.
- Σε ένα ταψί βάλτε αντικολλητικό χαρτί και προθερμάνετε τον φούρνο στους 180 βαθμούς Κελσίου.
- Μόλις φουσκώσει η ζύμη σας, πλάστε τα λαζαράκια με όποιο τρόπο θέλετε.
- Μην ξεχάσετε τα σταυρωμένα χέρια και τα γαρύφαλλα για μάτια.
- Αφήστε τα να φουσκώσουν πριν τα βάλετε στον φούρνο και περάστε τα με λίγο μελόνερο (διαλύστε μέσα σε νερό μέλι) για να γυαλίσουν κατά το ψήσιμο.
extra tip: Αν θέλετε μπορείτε να βάλετε μερικές σταφίδες ή crunberries μέσα στη ζύμη για να την κάνετε ακόμη πιο γευστική.